[سعید شهباز]

سلام به همه عزیزان

راستش من خواستم کمی راجع به نت خوانی تو بخش گام ها بگم دیدم کار سخت میشه و نت خوانی مقدمه ای برای همه موارد تئوری موسیقی هست و تصمیم گرفتم در این بخش به آموزش نت خوانی بطور کامل بپردازم که اینطوری هم مطالب از هم جدا باشند



ضمنا در پایان این مطالب میتونید با نرم افزار اندرویدی فلش کارت موسیقی روزانه تمرین کنید تا کاملا در نت خوانی مهارت پیدا کنید

دانلود رایگان فلش کارت موسیقی برای اندروید

[سعید شهباز]

خوب همانطور که میدانید همه زبانهای مختلف دنیا هرکدام برای خودشون نوعی الفبا دارند مثل حروف الفبای لاتین، حروف ویژه افراد نابینا، حرکات نمایشی افراد ناشنوا و موسیقی هم در این میان از این موضوع مستثنا نیست و برای خودش قواعد و قوانینی داره که هر موسیقی دان و یا فرد آگاه از موسیقی باید از اون مطلع باشه.
از قدیم برای نشان دادن نت در موسیقی روش های مختلفی استفاده میشده که تفاوتهای زیادی با نت نویسی امروزی داره و رفته رفته این قواعد و قوانین به شکل امروزی تکمیل شده و هم اکنون در سراسر جهان به شکل یکپارچه در حال استفاده هست. بگذریم از اینکه هر سازی برای خودش قواعدی برای نت نویسی داره ولی یه جورایی تقریبا همه شبیه به هم هستند و اصل مطلب تقریبا یکی هست.

[سعید شهباز]

به زبان ساده نت هفتاست


از راست به چپ

دو - ر - می - فا - سل - لا - سی

از چپ به راست

Do - Re - Me - Fa - Sol - La - Si

نوع دیگر نامگذاری

از چپ به راست

C - D - E - F - G - A - B

حالا چرا از C شروع کردیم دلیلش اینکه ابتدا نت اول Do بوده و وقتی بعضی از کشورهای جهان نت مبدا رو نت La در نظر میگیرد و اون رو با A نامگذاری میکنند به این شکل در میاد.

همانطور که تو بخش گامها گفتم اولین بار یک کشیش موسیقی دان فرانسوی ولی مقیم ایتالیا، به نام Guido d. Arezzo از شعر مناجات گونه ای نت رو بوجود آورد و دلیلش هم این بود که چون اون موقع دعاهاشون رو با ارگهای بادی مخصوص کلیسا می نواختند و می خواندند. البته قبل از این به روشهای دیگری این کار صورت میگرفت ولی منشا نت امروزی از اینجا شروع شد. بنابراین این کشیش با ذوق با کمک حروف اول کلمات این شعر، نت ها رو بوجود آورد که ابتدا نت دو را ( اوت ) میگفتند و چون تلفظش سخت بود به دو تبدیل شد و سی هم که وجود نداشت بعدها به مجموعه نتها اضافه شد.خوب حالا میریم سراغ خطوط حامل که در واقع نت ها رو روی این خطوط می نویسند.این خطوط 5 تا هستند.

مانند شکل زیر

علامتی که در ابتدای این پنج خط می بینید علامت کلید سل هست یعنی اینکه نت روی خط دوم ( دوم از پایین ) سل است .کلیدهای دیگری هم وجود دارد که در ادامه معرفی خواهیم کرد ولی پر کاربردترین آنها کلید سل و فا است. به همین ترتیب نت های دیگر از روی خط دوم به سمت بالا لا - سی - دو ... و از روی خط دوم به پایین فا - می - ر .... نامگذاری می شود.هر چقدر از خطوط حامل به سمت بالا برویم صدای نت ها زیرتر( به سمت کلیدهای سمت راست ارگ یا پیانو ) و هر چقدر از خطوط حامل به سمت پایین بیاییم صداها بم تر می شود ( به سمت کلیدهای سمت چپ ارگ یا پیانو )

ارزش نت ها از نظر کشش و مدت زمان اجرای نت

اگر مثلا نت گرد را از نظر مدت زمان اجرا 4 ثانیه در نظر بگیریم به همین منوال نت سفید می شود 2 ثانیه و نت سیاه می شود 1 ثانیه و الی آخر بر اساس کسری که در جدول بالا می بینید نت های بعدی از نظر کشش کمتر می شوند.

یک نگاه به شکل زیر بیاندازید

[سعید شهباز]

علاوه بر اینکه ما برای مدت اجرای یک نت تقسیم بندی داریم که در شکل بالا دیدید گاهی لازم هست در یک قطعه موسیقی به اندازه کشش های بالا سکوت کنیم یعنی چیزی اجرا نکنیم که برای این موضوع هم شکل هایی وجود داره به شکل زیر نگاه کنید نتها با ارزش های خود در مقابل سکوتها با همان مقدار ارزش قرار گرفته اند. نت با پسوند مضاعف در واقع مدت طول کشش را از نظر ارزش دو برابر می کند.

[سعید شهباز]

حتما متوجه شدید که روی این پنج خط حامل فقط میشه یازده تا نت رو نشان داد خوب برای بقیه نتها چه باید کرد

لطفا به شکل زیر دقت کنید

بله درست متوجه شدید از خطوط کمکی استفاده می کنیم که چون فقط مقدار کمی از خط رسم میشه برای چشم انسان به راحتی قابل تشخیص هست و میشه با تمرین نت ها رو فرا گرفت. شکل بالا فقط بخشی از خطوط حامل همراه با خطهای کمکی برای کلیدهای پیانو هست. شکل کاملش را وقتی که علامت کلید فا رو معرفی کردیم براتون نمایش خواهیم داد.

نت دو ی سمت چپ تصویر، در واقع نت دو ی میانی پیانو هست (پیانو 88 کلید دارد) و برای نشان دادن تمام این نتها روی خطوط حامل همراه کلید سل از کلید فا هم استفاده میشه .
کلید فا وقتی در ابتدای خطوط حامل قرار میگیره یعنی نتی که روی خط چهارم قرار گرفته فا هست و بقیه نتها از نتهای قبل و بعد فا روی خطهای قبل و بعد پیروی میکنن مانند نت سل که براتون توضیح دادم.

به شکل زیر دقت کنید

[سعید شهباز]

از شکل بالا چند نکته میشه فهمید
1- نت روی خط اول کمکی زیر خطوط کلید سل با نت روی خط اول کمکی بالای خطوط کلید فا در واقع یکی هست و هر دو نشان دهنده کلید دو ی میانی پیانو هست ( یعنی از سمت چپ، بیست و چهارمین کلید سفید پیانو ) یا به عبارتی چهارمین کلید دو ی پیانو از سمت چپ به راست.
2- برای ساز پیانو که تعداد زیادی ( 88 عدد ) کلید داره و بیشترین وسعت تولید صدا در میان سازها رو داره حتما باید برای نت نویسی کلید سل و کلید فا رو با هم استفاده کرد. کلید سل بالا و کلید فا پایین.
3 - برای نت های دست راست از کلید سل و برای نت های دست چپ از کلید فا استفاده میشه.
4 - دم نت ها تا نت لا یعنی بین خط دوم و سوم رو به بالا و سمت راست نت هست و از خط سوم به بعد که نت سی هست رو به پایین کشیده میشه و البته از سمت چپ نت.

نمونه ایی از نت پیانو برای دست راست و چپ با کلید سل و کلید فا

[سعید شهباز]

خوب حتما وقتی به نت بالا دقت کردید دیدید که یک سری خط عمودی لا بلای نت ها کشیده شده و خطوط حامل رو به شکل خانه خانه در آورده. در واقع اسم این خطوط افقی ( میزان ) هست حالا این میزان به چه دردی میخوره.

خوب قبل از اینکه بخواهیم میزان رو توضیح بدیدم به عدد کسری که در ابتدای خطوط حامل و بعد از کلید سل قرار گرفته دقت کنید. این اعداد در واقع مشخص کننده سرعت اجرا و تعداد ضرب در قطعه موسیقی هستند یعنی چی الان میگم.

عددی که در صورت کسر قرار گرفته تعداد نتهای مجاز در هر میزان رو نشان میده.

یادتون میاد گفتم فرض کنید نت گرد 4 ثانیه باشه پس نت سفید میشه 2 ثانیه و نت سیاه میشه یک ثانیه، بنابراین عددی که در مخرج کسر قرار گرفته همون عدد ثانیه هست.

مثال: در یک کسر چهار چهارم صورت کسر نشان دهنده وجود چهار نت در یک میزان و عدد مخرج کسر نشان دهنده این است که هر ضرب نتهای میزان باید اندازه کشش زمانی نت سیاه باشند یعنی همان 4 ثانیه ای که مثال زدم ( چهار تا یک ثانیه ).
مثال : کسر دو دوم = در هر میزان دو نت سفید
مثال : کسر دو چهارم = در هر میزان دو نت سیاه ( چرا سیاه ، چون هر سیاه معادل یک چهارم نت گرد بود )
مثال : کسر سه چهارم = در هر میزان سه نت سیاه
مثال : کسر پنج هشتم = در هر میزان پنج نت چنگ

نکته : در مورد کسر میزان شش هشتم باید بگم که به این نوع کسر میزان، کسر میزان ترکیبی میگن و برای پیدا کردن مقدار ضرب آهنگ باید عدد صورت کسر رو تقسیم بر سه کنیم چون میزانهای ترکیبی معمولا از نت های نقطه دار تشکیل شدند و در اینجا عدد شش تقسیم بر 3 برابر است با دو ضرب
مثال : کسر شش هشتم = در هر میزان شش نت چنگ یا به عبارتی سه تا دو ضربی طبق قاعده میزان های ترکیبی و در مخرج کسر هشت تا چنگ (چرا چنگ، چون نت چنگ از نظر کشش زمانی یک هشتم نت گرد بود)

بطور کلی کسر شش هشتم میزانی است ترکیبی دو ضربی که هر ضرب آن معادل یک سیاه نقطه دار است.

[سعید شهباز]

خوب تقریبا دیگه با بیشتر مفاهیم نت آشنا شدیم حالا میپردازیم به نکته ها و جزئیات.

نقطه سیاهی که در کنار بعضی از نت ها دیده میشه اون نت ها رو از نظر کشش زمانی ارزشمند تر میکنه یعنی چی ؟ یعنی اینکه مثلا نت سیاه که ارزشش یک چهارم نت گرد بود یه اندازه نصف ارزش خودش بهش اضافه میشه که نصف یک چهارم میشه یک هشتم یعنی یک نت چنگ و با هم جمع میشن و از نظر اجرا باید به اندازه یک نت سیاه بعلاوه یک نت چنگ اجرا بشه.
سوال : اگر در یک میزان با کسر شش هشتم بخواهیم نت قرار بدیم چندتا نت مجازیم قرار بدیم و با چه ارزش زمانی؟؟؟.
جواب : شش تا چنگ چون عدد شش، تعداد نتهای مجاز هست و هشت یعنی باید نتها از نوع چنگ باشند.
سوال : حالا چندتا نت نقطه دار میتونیم استفاده کنیم.
جواب : چون هر نقطه به اندازه نصف ارزش هر نت بهش اضافه می کنه میشه چهار تا چنگ نقطه دار یعنی چهارتا چنگ که کنارشون چهارتا دولا چنگ قرار گرفته.
برای کسر سه چهارم چطور :
جواب : دوتا سیاه نقطه دار یعنی دو تا یک ونیم سیاه که مجموعا میشه 3 تا نت سیاه.
سوال : آیا فقط برای شش هشتم باید شش تا نت چنگ استفاده بشه؟.
جواب : خیر میشه سه تا نت سیاه استفاده کرد چون مجموع ارزششون میشه همون شش تا نت چنگ.
سوال : حتما باید نتها از یک نوع باشند.
جواب : خیر، بستگی داره که آهنگ چی باشه مثلا میشه یک سیاه بعد دوتا چنگ و بعد چهار تا دولا چنگ استفاده کرد که مجموعش میشه شش نت چنگ

این قانون برای نت های دو نقطه دار هم به این شکل صادق هست

نت + نصف ارزش نت + نصف نصف ارزش نت

[سعید شهباز]

حالا فرض کنید می خواهید یک صفحه نت رو اجرا کنید حالا با هر سازی که هست اول از همه باید ضرب و شمارش با صدای بلند رو تمرین کنید. خیلی از اساتید برای بعضی از ساز ها مثل سه تار یا گیتار به شاگرد میگن وقتی شمارش میکنی با پا هم ضربه بزن ولی این کار صحیح نیست بهتره که شمارش با صدای بلند انجام بشه دلیلش رو میگم.

وقتی قرار هست شما یک قطعه با کسر میزان چهار چهارم رو اجرا کنید باید با صدای بلند و همراه اجرای نت ها شمارش کنید .

مثلا برای شمارش یک میزان با چهار نت سیاه باید بگید (یک دو سه چهار) اما بهتر از اون اینه که بگید ( یک و دو و سه و چهار و ) ولی من به شما پیشنهاد میکنم اینطوری بشمارید ( یک تا و تا دو تا و تا سه تا و تا چهار تا و تا ) دلیلش رو با شکل براتون توضیح میدم.

ولی این کار یک خوبی که داره اینه که در واقع شما موقع اجرای یک میزان چهار چهارم از یک قطعه که داری چهار نت سیاه هست، موقع شمارش هر نت رو با شمارش به چهار قسمت تبدیل میکنی و وقتی تو بعضی قسمتهای آهنگ به جای یک نت سیاه از دوتا نت چنگ استفاده شده،فرصت داری که این نت ها رو با شمارش مشخص کنی و مثلا برای دوتا چنگ شمارشش میشه (یک تا - و تا ) یا مثلا برای چهار تا دولا چنگ که باید تو یک ضرب اجرا بشه میگی ( یک - تا - و - تا ) و این بهت کمک میکنه که آهنگ رو خورد کنی و به اصطلاح بشکنی و اجرا کنی و ناگفته نمونه اول با سرعت پایین شمارش می کنی تا ملودی دستت بیاد و بعد سرعتت رو بالا میبری حتی میتونی اینقدر سرعت رو پایین بیاری که هر نت سیاه که از نظر ارزش زمانی مثلا یک ثانیه هست حتی تا چهار ثانیه هم کشیده بشه و وقتی به نتهای دولا چنگ رسیدی براش یک ثانیه وقت بزاری

ادامه دارد.......

[سعید شهباز]

این نتها رو فقط از نظر مدت کشش در نظر بگیرید و میزان رو هم دو چهارم فرض کنید یعنی در هر میزان دو ضرب سیاه باید اجرا کنید برای آخرین شکل یعنی سمت راست یک سکوت سیاه هم بعد از نتهاش در نظر بگیرید که مجموعا نتها بشن چهار میزان و اصلا به اینکه چه نتی هستند مثلا دو یا ر یا می یا فا توجه نکنید

شمارش با صدای بلند و ضربه دو دست به هم و یا بر روی میز یا حتی اگر میتونید با یکی از کلاویه های دلخواه ارگ یا هر ساز دیگه تمرین کنید.

.

.

.

فایل میدی جهت تمرین و هم خوانی با صدای بلند و شمارش به روش (1تا وتا 2تا وتا)